Film producers: Sascha Meichsner (www.formut.de)

& Paul Sauerland (www.sauerland-film.de)

 

Speakers: Lorelei (10 years) and Travis Ridout from Pullman, WA, USA.
We kindly thank the University of Greifswald for the overflight permission.

Video Production: FORMUT - Designstudio / Sascha Meichsner                              

                    

Drohne Images: Sebastian Parg (University of Greifswald) & Sascha Meichsner

Music: YouTube Studio Creator Library

We kindly thank the University of Greifswald for the overflight permission.

98 Jaar - Sterrenwacht Greifswald (1924 - 2022)

 

Welkom op de sterrenwacht Greifswald, de oudste sterrenkundige instelling van de provincie Mecklenburg Vorpommeren !

 

Op de toren van het natuurkundig instituut van de universiteit Greifswald, Domstrasse 10a in Greifswald werd op 12 juli 1924 een sterrenwacht geopend. Echter de sterrenkundige traditie van sterren waarnemen was er al vanaf 1741. De sterrenkundigen Andreas Mayer (1715-1782) en Lambert Heinrich Röhl (1733-1790) hielden er toen al lezingen over sterrenkunde. De sterrenwacht kende in de 183 jaar voor het betrekken van de huidige bezoekplaats vele andere waarneemplaatsen namelijk het klooster in Eldena en als eerste stek gewoon het woonhuis van de sterrenkundige Andreas Meyer in de Martin Lutherstrasse 10 en daarna in het voormalige klooster op de plaats waar nu het Pruisisch Landsmuseum is gevestigd.

 

Andreas Meyer nam al in 1761 de overgang van de planeet Venus over de zon waar en deed dat in 1769 nogmaals. Ook bij de 2 laatste Venusovergangen in 2004 en 2012 werd er door vrijwilligers van de Greifswalder Sternwarte eV uitgebreid waargenomen.

 

Van 1775-1826 was de sterrenwacht gevestigd in de kruittoren van de deelgemeente Ryck. In het Zweedse tijdperk van Greifswald werd van 1792 tot 1807 de Zweed Andreas Hulten directeur. Daarna echter na de Franse bezetting van Greifswald trat er een periode van tegenslag in de verdere ontwikkeling in. Toen hielden de natuurkundigen van de universiteit het sterrenkundig onderzoek een beetje gaande. In de 18e eeuw werd door de sterrenwacht Greifswald wel uitvoerig deelgenomen aan het gemeenschappelijke Europese onderzoeksprogramma van de bepaling van de afstand aarde-zon en daarbij samengewerkt met de wereldreiziger James Cooke, die o.a Australië ontdekte en verkende.

 

De huidige sterrenwacht uit 1924 heeft een uitgebreid instumentarium, dat te danken is aan de inzet van Friedrich Krüger. Uniek in de wereld is de door de bekende optica-fabrikant Carl Zeiss vervaardigde Dubbeltelescoop (een refractor of lenzenkijker).

 

Deze kijker staat op een parallactische of poolasgerichte opstelling en heeft een lensdoorsnede van 20 cm en een brandpuntsafstand van 3,00 meter en dateert uit 1924. De spiegeltelescoop van het type Newton is aangeschaft in 1935 en heeft een spiegeldoorsnede van 40 cm en een brandpuntsafstand van 2,80 meter (opgevouwen constructie in de buis). Deze werd ook samen met de refractor gebruikt. De spiegeltelescoop is speciaal aangeschaft voor de in Italië geboren en met een Nederlandse schoolopleiding afkomstige Paul Bruggencate (1901-1961). Nadat zijn moeder in Stuttgart was overleden studeerde Paul echter sterrenkunde in München waar hij in 1924 promoveerde op een onderzoek over sterrenhopen. Via een assistentschap in Göttingen werd Paul benoemd door de Nederlands-Indische Sterrenkundige Vereniging tot sterrenkundige van de Bosscha-sterrenwacht in Lembang op het eiland Java (Indonesië) in 1925. Op terugreis in 1927 verbleef hij nog een half jaar in de USA en deed ook daar vooral spectroscopische waarnemingen o.a van Delta-Cepheide-type veranderlijke sterren. In november 1929 solliciteerde Paul in Greifswald waar hij na een tijdelijk professoraat in de sterrenkunde in 1931 de leider werd van de sterrenwacht. Paul kreeg tot zijn benoeming in 1935 naar Potsdam gedaan dat er een astro-camera voor bepaling van stertemperaturen kwam en deed met de spiegeltelescoop uitvoerige series van waarnemingen, die hij vastlegde op fotoplaten. In Potsdam en later in Göttingen werkte Paul ook aan onderzoek van de zon en was de ontwerper van de grote zonnetelescoop op de berg Hainberg nabij Göttingen.

 

Ook op de huidige op bezoekersgerichte sterrenwacht Greifswald is er aandacht voor de zon. Er is sinds 2016 een mooi Waterstof-alfa-licht-filter aanwezig om de uitbarstingen van zonnegas goed te laten zien. Mobiel verplaatsbare kijkers op de huidige sterrenwacht zijn: een met een opening van 20 cm MEADE-Schmidt-Cassegrain-Spiegeltelescoop en een lenzentelescoop Telementor-type met 6,3 cm opening.

 

Schoolgroepen bezoeken de sterrenwacht en vrijwilligers onder de leiding en coaching van Prof.dr Holger Kersten en Prof.dr Manfred Schukowski leiden de scholieren rond of geven ter plekke sterrenkunde-onderwijs.

 

Voor het publiek is de sterrenwacht altijd de 1e en 3e donderdagavond van de maand geopend. De inkomprijs is 5.00 Euro en voor kinderen 3,00 Euro.

 

Voor een bijdrage van 40 euro zijn aparte rondleidingen buiten deze openingstijden mogelijk. De vrijwilligers van de Greifswalder Sternwarte eV hebben een clubavond op elke 2e donderdag van de maand.

 

Voor het eeuwjaar 2024 is een donatieproject gestart en men hoopt voor herstel en vernieuwd onderhoud aan het instrumentarium en sterrenwacht 200000 euro te verkrijgen.

 

Twee kleine objecten uit ons zonnestelsel hebben verbinding met deze sterrenwacht en de stad Greifswald. Dit zijn de 2001 ontdekte zonnestelsel-hemellichaam 10114 (RZ 1992) met de naam "Greifswald” en de in 2013 ontdekte dwergplaneet 496 (1902 KH) met de naam “Gryphia”. De ontdekkers uit 2001 waren Lutz Schmadel en Freimut Börngen en in 2013 Anneliese Schnell uit Wenen.

 

Verder verleent de sterrenwacht nog prijs-uitreikingen voor bijzondere prestaties op het gebied van amateur en educatieve sterrenkunde. In het kader zijn de Johannes-Conrads-Förderpreis (JCF-prijs) en de Mayer-Röhl-Ehrenpreis (MRE-prijs) ingesteld.

 

De sterrenwacht Greifswald heet U hartelijk welkom !